“కదంబి” కబుర్లు – 2

“హ-రి-ణి” అని సిగ్గు పడీపడకుండా చెప్పారు. “నాకింకా బాగా గుర్తుంది, ఆ రోజు దసరా! 11 October, 1959. ఆ రోజే మా పెళ్ళి జరిగింది.” అన్నారు.

“పెళ్ళాయ్యాక చెప్పారు డిసౌజా వాళ్ళు నాతో, అప్పటికే నాకు నలభై మూడు ప్రపోజల్స్ వచ్చాయట” అని ఆయన మాట పూర్తి కాక ముందే, “నలభై మూడా?” అని నోర్లు వెళ్ళబెట్టాం. ఆయన మరి కాస్త సిగ్గుపడీపడకుండా, “పుస్తకాలు కొనడానికి వచ్చే పోయే వాళ్ళల్లో చాలా మంది, “మా అమ్మాయుంది, మా చుట్టాల అమ్మాయుంది” అని అడిగేవారట. నా మాట తీరూ, అందరితో వ్యవహరించే విధానం వల్ల వాళ్ళకి నచ్చేవాడిని. నేనేమో నా పని నేను చేసుకోవటం తప్పించి  ఇంకేం పట్టించుకునేవాడిని కానాయే! అందుకే వాళ్ళే ఈ అమ్మాయిని నాకోసం సెలక్ట్ చేసారు. అన్నీ కుదిరి మా పెళ్ళయ్యింది!”

“లేదు. అస్సలు చదవదు.”

“ఆవిడ గురించి ఇంకేమన్నా చెప్పండీ..”

“ఆవిడకి వంట చేయటం రాదు అప్పట్లో” అని గట్టిగా నవ్వారు. మా నవ్వుల్లో కలిసాక కూడా ఆయన నవ్వులు వినిపించాలంటే, ఆ మాత్రం గట్టిగా నవ్వాలి కదా!

“పుస్తకాల కొట్టు నిర్వహణలో అప్పుడప్పడూ కొన్ని గొడవలూ, అవీ తప్పేవీ కావు. అలాంటప్పుడు, తను చాలా భయపడేది. నేనే చెప్పాను తనకి, “నువ్వేం ఆలోచించకు. నా వ్యాపారం గురించి పట్టించుకోకు” అని. అలానే నెట్టుకొచ్చాం ఇప్పటి వరకూ” అని అంటూనే, “మీకు తెల్సునో లేదో, ఎమర్జెన్సీ కాలంలో మే, 31వ తారీఖు లాంగెస్ట్ కర్ఫ్యూ! అప్పుడూ పుస్తకాలు అమ్మడం కష్టమయ్యేది. అదీ కాక, తెలంగాణా విప్లవం అప్పుడు కూడా… తెలంగాణా అజిటేషన్ కి అప్పుడు ఎవరూ లీడర్?” అని పేరు గుర్తు తెచ్చుకోడానికి, కాస్త తడబడ్డారు. సాయం చేయడానికి మాకున్న జీ.కె కూడా అక్కరకి రాలేదు. అంతలో ఆయనకే  పేరు చట్టుక్కున గుర్తొచ్చేసింది. “చెన్నారెడ్డి! వాళ్ళు మనుషులని పంపి, కొట్టు మూసేయమని బలవంత పెట్టారు. నేను తిరిగి తగులుకునేసరికి “మీరు బయటకి రాకండి” అని చెప్పి వెళ్ళారు.” అని కాసేపు తెలంగాణా మీద మాట్లాడారు, “కలిసుండచ్చు కదా!” అనే అభిప్రాయంలో. అలాగే తాను ఇన్నేళ్ళ బట్టీ చూస్తున్న ఇక్కడ మనుషుల గురించీ చెప్పుకొచ్చారు. ఉన్నట్టుండి, “మీరు తెలుగువారా?” అని అడిగారు. “అవునం”టూ తలూపాము.

“తెలుగు భాషలో తిట్లూ, అవీ కాస్త ఎక్కువ! అందుకనీ..” అన్నారు.

“అలాంటిదేమీ లేదే!” అన్నాం ఆశ్చర్యపోతూ! తెలుగు భాష (పోనీ, ఆ భాష మాట్లాడ్డం) వల్ల ఆయన ఇరుక్కున్న సందర్భాన్ని ఇలా చెప్పుకొచ్చారు:

“అప్పట్లో తెలుగు మాట్లాడేవారు, అనకూడని, వినకూడని పదాలు ఉపయోగించేవారనీ, అది కూడా ప్రతీ వాక్యం చివరా అని తెల్సింది కాదు. అందుకే ఎవరో, ఎవర్నో అనకూడని మాటలతో సంభోదిస్తే, నేను అదే సరియైన తీరు అనుకుని, వాళ్ళింటికెళ్ళి మరీ ఆ పదం ఉపయోగించాను. అంతే, ఉన్న పలాన నా మీద పది మంది దాకా దాడికి దిగారు. అదృష్టం కొద్దీ చుట్టుపక్కల ఉన్నవాళ్ళు, “చాలా మర్యాదస్తుడు, అలా అనే మనిషే కాదు” అని నచ్చజెప్పబట్టి బతికిపోయాను. భాష పూర్తిగా తెలీకపోవటం వల్లా, తెల్సున్న వాళ్ళు పదాలను తేలిగ్గా వాడేయడం వల్లా వచ్చిన నష్టం!”

నవ్వాలో, ఏడ్వాలో తెలీలేదు! అందుకే రెండూ చేయలేదు. ఈ ఒక్క సందర్భంలోనే నేను తలపైకెత్తింది. (అప్పటి వరకూ రన్నింగ్ నోట్స్ రాసుకుంటున్నా మరి!) “నీ కష్టం నేను చూడలేను తల్లీ!” అన్నట్టు, “సరే.. నేను రాసుకున్న నా చరిత్ర చూపిస్తాను రండి” అని తీసుకెళ్ళారు, ఒక మూలకి. అక్కడే వారి కుటుంబ సభ్యుల ఫోటో ఆల్బమ్ చూపించారు. వాళ్ళ ఆఖరి తమ్ముడు, మద్రాసులో రోడ్డు ఆక్సిడెంట్ లో చనిపోయారని తెల్సుకొని ప్రాణం ఊసురుమంది.  చిన్నప్పుడే వదిలి వెళ్ళిపోయిన నాన్న తిరిగొచ్చిన వెంటనే తీసుకున్న ఫోటో చూపిస్తూ, “నాన్న రాగానే అడిగేశాను తెల్సా? ఏం మమల్ని వదిలిపెట్టి పోయావూ?” అని. ఏం సమాధానం చెప్పలేకపోయాడు పాపం!” అని అనేసరికి ఏమనాలో మాకూ తోచలేదు. చుట్టూ ఉన్న గాలి కాస్త బరువెక్కినట్టయ్యింది.

“ఇదో.. ఇది నా ఇరవై మూడో ఏట తీసిన ఫోటో..” అని చూపించారు, వెంటనే!

“ఆఆఆహ్.. నలభై మూడు ప్రపోజల్స్ ఇందుకొచ్చాయన్న మాట.. ఇప్పుడు అర్థమయ్యిందీ” అని కాస్త ఆటపట్టిస్తూ మేం గట్టిగా నవ్వితే, ఆయన ముసిముసి నవ్వులు నవ్వారు. ఇది చూసినప్పుడల్లా నాకు “ది పిక్చర్ ఆఫ్ డారియన్ గ్రే!” గుర్తొస్తుంది. ఎప్పటికీ అలానే ఉండిపోతాడు కదా?” అని ఇంకా ఫకాలున నవ్వేశారు. ( ది పిక్చర్ ఆఫ్ డారియన్ గ్రే, ఆస్కర్ వైల్డ్ రాసిన నవల. ఇందులో కథానాయకుడు యవ్వనంలో గీసిన తన పేటింగ్‍ని చూస్తూ, “నేను ఎప్పటికీ ఇలానే ఉండిపోతే బాగుణ్ణు కదూ! కాలక్రమేణ నాలో రావాల్సిన మార్పులన్నీ ఈ పెయింటింగ్‍కే వస్తే భలే ఉంటుందే” అని అనుకుంటాడు. నిజంగా అలానే జరుగుతుంది, డారియన్ చనిపోయే వరకూ యవ్వనుడిగా, ఆరోగ్యంగా ఉండిపోతాడు. అతడి పేటింగ్ మాత్రం అతని వికృత మనస్తత్వానికి అద్దంలా నిలిచిపోతుంది!” )

“ఈవిడే మా అమ్మగారు. ఆ కాలంలో కార్ డ్రైవింగ్ చేసుకుంటూ ఉద్యోగానికి వెళ్ళేది” అంటూ అమ్మ ఉన్న ఏ కబుర్లు చెప్పేటప్పుడు అయినా, ఆయన కళ్ళల్లో గర్వం చూసి తీరాల్సిందే!

“కదంబి పేరు ఎలా పెట్టారు?” అన్న ప్రశ్నకి, “అది మా ఇంటి పేరు. ఎప్పుడో ఒకసారి స్నేహితులతో సరదాగా గడుపుతున్న సమయంలో వేళాకోళంగా ఏదో అన్నారు. ఇక అది బాగుంది కదా అనుకుని, పెట్టేశాను.” అని అంటూనే “మా తాతయ్యా, అమ్మమ్మా, నాన్నా, అమ్మ.. వీళ్ళందరే నాకు స్ఫూర్తినిచ్చింది. వీళ్ళ వల్లే ఇవ్వాళ నేను ఇలా ఉన్నాను.” అని నిట్టూర్చారు.

ఆ తర్వాత ఇటీవలి కాలంలో ఆయనకు జ్యోతిష్య సంఘం వాళ్ళు చేసిన సన్మానం గురించి కబుర్లు చెప్పారు. ఇన్నేళ్ళుగా జ్యోతిష్యానికి సంబంధించిన పుస్తకాలు అమ్మినందుకు గానూ ఆ సన్మానం. సన్మాన సభకి వారి భార్యకూడా తోడు వెళ్ళగా, మొట్టమొదటిసారిగా రామకృష్ణ ఆచార్య గారికున్న పేరు ప్రఖ్యాతలు తెల్సాయట!

“మీ రీడింగ్ హాబిట్స్ గురించి చెప్పండి” అని అడిగాము.

“మీరిలా దరిదాపుగా పుస్తకాలకే అంకితం అయ్యిపోతే, ఆవిడేమనే వారు, కాదా?!” అని అడిగేశాం.

“ఆవిడ ఏమీ అనేది కాదు. పెద్దగా మాట్లాడేది కాదు, పుస్తకాల గురించి…”

“అంత కన్నా అదృష్టమా? మీ సీక్రెట్ ఆవిడే” అని మళ్ళీ ఆటపట్టించాం. ఆయన ప్రతీ నవ్వూ అంగీకారార్థమే!

అంతలోనే ఏదో గుర్తొచ్చినట్టుగా, “నాకు హెమ్మింగ్వే, సోమర్ సెట్ మామ్ లతో పరిచయం ఉండేది. సోమర్ సెట్ రాసిన “హ్యూమన్ బాండేజ్” చదువుతూ అనుకుంటాను, ఆయనకో ఉత్తరం రాశాను. అందులో ఆయన టి.బి గురించి ప్రస్తావిస్తారు. మా అమ్మ కూడా అదే జబ్బున పడింది కదా! ఆ విషయమే ఆయనకో ఉత్తరం రాశాను. తర్వాత కొన్నాళ్ళు ఉత్తర ప్రత్యుత్తరాలు జరిగాయి. హెమ్మింగ్వే అయితే కేబుల్ పంపారు, తనతో మెడ్రిడ్ (స్పేన్)లో బుల్ ఫైట్ చూడ్డానికి రమ్మని. వెళ్ళలేకపోయాను. క్రికెటర్స్ మాన్ సింగ్, ఆసిఫ్ ఇక్బాల్, ఇంకా శ్యాం బెనిగల్ వీళ్ళంతా నా దగ్గరకు తరచూ వస్తూ పోతుండేవారు.”

“అప్పటికీ, ఇప్పటికీ కస్టమర్లలో తేడా ఉందంటారా?”