Rita Hayworth and Shawshank Redemption – Stephen King

“Rita Hayworth and Shawshank Redemption” అనేది ఒక అద్భుతమైన రచన. దీన్నీ ఆధారంగా  తీసిన  సినిమా కూడా  గొప్పగా ఉంటుంది. వీలుపడితే.. కాదు, వీలుకుదిరించుకొని పుస్తకాన్ని చేజిక్కించుకొని, చదవండి.

నేను చెప్పదల్చుకున్నది అదే! కాకపోతే ఇట్లాంటి ఒంటి వాక్య వ్యాసాలు పుస్తకం.నెట్లో వేసుకోరు కాబట్టీ, ఒకవేళ వేసుకున్నా.. e-wasteకి నావంతుగా ఏమీ చేయలేకపోతున్నానని మనసు క్షోభిస్తుంది కాబట్టీ, రాసుకొస్తున్నానే కాని, ఆ పై వాక్యాలే నేను చెప్పదల్చుకున్నది.

పుస్తకాల గురించి రాయడమంత దండుగమారి పని ఇంకోటి లేదు అనిపించే సందర్భాలు, నా అనుభవంలోనివి:

౧. పుస్తకం చదవడమే దండగనిపించి, ఇక దానిపై రాసి, అపరాధభావాన్ని పెంచుకోవటం ఎందుకని.
౨. పుస్తకం తెగ నచ్చేసి, ఎడతెగని ఆలోచనలు పుట్టుకొచ్చి, వాటిల్లో పడి మునకలేస్తూ దాని గురించి రాయాలనుకోవడం, సముద్రంలో ఈతకొడుతూనే ఒడ్డునున్నవాడికి అనుభవాన్ని వర్ణించడానికి ప్రయత్నించడం లాంటిది.

ఇప్పుడు ఈ రచన్నే తీసుకుందాం. దీని కథ గురించి చెప్పుకోవాలనుకోండి..అలా మొదలై, ఇలా సాగి, అదిగో అక్కడో మలుపు తిరిగి, ఇదో ఇక్కడ ఆగుతుందని చెప్పడానికి వీల్లేదు. నాకీ రచన్ని పరిచయం చేసిన వ్యక్తి మాటలు పావలా వడ్డీకి అరువు తెచ్చుకుంటే, “ఇది చెప్పే కథ కాదు. చదవాల్సిన కథ!” అందుకని, ఇక్కడ నేను ఇంక్కొంచెం కథ గురించి మాట్లాడినా, చదవ నిశ్చయించుకున్నవారి ఆనందాన్ని పాడుచేసినదాన్ని అవుతాను.

కథ లేకుంటేనేం? కథనం ఉంది కదా అనుకుందాం. కాని దాన్ని విశ్లేషించడం చేతనవ్వాలి కదా! మనలో మన మాట (మన= కింగ్ వీరాభిమానులు తప్పించి) – ఈ రచన మీద అంచనాలు హెచ్చి, నా ఊహలు ఎక్కడెక్కడికో ఎగిరి, తీరా విశ్వప్రయత్నం తర్వాత పుస్తకం దొరకబుచ్చుకొని చదవటం మొదలెడితే, చప్పగా సా..గుతోందని అనిపించింది. ఎట్టి పరిస్థితుల్లోనూ పుస్తకం చదివి తీరుతానని పంతం పట్టి చదివాను కాని, లేకపోతే మధ్యలోనే వదిలేసేదాన్ని.

తిండికి లోటులేని వాడు పొట్టనింపుకోవడంతో పాటు నాలుకనూ సంతోషపెట్టడానికి చూసుకుంటాడు. ఇంకా దుడ్డున్నవాడు నాలుకతో పాటు ముక్కునూ, కళ్ళనూ సంతోషపెడితేనే అది విందు అంటాడు. అందుకే బండి మీద అట్లు అమ్మేవాడు గార్నిషింగ్ జోలికి పోడు. కాఫీ డే వాడు సగం కప్పును నురగతో నింపి దానిపై ముగ్గులు వేయకుండా వదలడు.

రచన కూడా వండిన పదార్థం అనుకుంటే, కింగ్ రాసిన ఈ నవల చాలా సాదాసీదాగా, కాని అదే సమయంలో రుచికరంగానే వండిన పదార్థం. కాకపోతే నోట్లో ఉన్న సమయం కన్నా  నోట్లో నుండి గొంతులోకి జారుతున్న సమయంలో అసలు రుచి తెలుస్తుంది. అందుకని రుచి చూడ్డానికని నాలుకపై అంటీఅంటించనట్టు పెట్టుకుంటే దీని అసలు రుచి తెలీనే తెలీదు. ఒక రచనను అందులోని విషయం కన్నా హంగులూ ఆర్భాటాల కోసం చదివేవారికి అంతగా రుచించికపోవచ్చు. అండర్లైన్ చేయించకపోతే అది గొప్ప వచనం కాదు అనుకునేవారి సంగతన్న మాట.

అయితే ఇక్కడో మాట. ఇట్లాంటి కథాంశాలు ఎన్నుకున్నప్పుడు కథకుడు ఓ కొత్త ప్రపంచాన్నే పూర్తిస్థాయిలో  సృష్టించవచ్చు. అందులో ప్రతీ చిన్న విషయాన్ని పాఠకుడికి వివరించవచ్చు. పాఠకుడి వాటిని శ్రద్ధగా గమినిస్తూ కథతో పాటు ముందుకు నడవచ్చు. ఇవేవీ చేయకుండా కేవలం అత్యవసర సంఘటనల్ని, పాత్రల్ని మట్టుకే పాఠకుడి ముందు నిలిపి, “తక్కినవన్నీ నువ్వే ఊహించుకో” అని వదిలేయడం కూడా ఒక రకం. కింగ్ చేసింది ఇదే!

ఉత్తమ రచయితలన్న గుర్తింపు ఉన్నట్టే, ఉత్తమ పాఠకులూ అన్న పోటీ ఉండే అవకాశం ఉంటే, ఈ రచన ఆధారంగా సినిమా తీయడానికి స్క్రిప్ట్, డైలాగులూ రాసి, తీసిన మనిషికి ఇవ్వచ్చు. ఈ రచనలోని ఆత్మను పట్టుకొని, ఆ ఆత్మ సరిగ్గా సరిపడే శరీరాన్ని ఇచ్చి అత్యద్భుతంగా ఆవిష్కరించిన ఘనత అతడిదే!  పైన అన్న “తక్కినవన్నీ ఊహించుకో” అన్న వాటిన్నంటినీ మన కళ్ళ ముందు సాక్షాత్కరింపజేస్తాడు, సినిమాలో. ఉదాహరణకు, నవలికలో అసభ్యపదజాలం దాదాపుగా శూన్యం, ఎక్కడో ఒకటీ అరా తప్పించి. అదే సినిమాలో అమెరికెన్ కారాగార వ్యవస్థలో ఉన్న అసభ్యత, జుగుప్స లాంటి వాటిని హైలైట్ చేయటం వల్ల, అక్కడి వాతావరణం సుస్పష్టంగా తెలుస్తుంది. ఇలాంటప్పుడు రచనను మించిన సినిమా అనిపిస్తుంది.

ఇందులో శిక్షను అనుభవస్తున్న ఖైదీలు నియమోల్లంఘన చేస్తే ఇచ్చే ప్రత్యేక శిక్ష ఉటంకించబడుతుంది. సినిమాలో అయితే టాయిలెట్ కాకుండా ఒక మనిషి పట్టేంత స్థలం మాత్రమే ఉన్న చీకటి గదిని చూపిస్తారు. ఆశ్చర్యపరిచే విధంగా, ఆ దృశ్యంకన్నా, “You had three ways to spend your time: sitting, shitting, or sleeping.” చదివేటప్పటి ఊహే నన్ను వణికించింది. “అబ్బ.. నాకసలు టైం ఉండడం లేదు.” అన్న complaintలో నిజానికి, కాలం మనల్ని చిత్రవథకు గురిచేయకుండా, మనమెంత సమర్థవంతంగా తప్పించుకుంటున్నామోనన్న smug satisfaction ఎక్కువనుకుంటా. కారాగారవాసంలో శిక్షాస్మృతి ప్రకారం అమలయ్యే శిక్షలకన్నా, రంపపుకోత పెట్టి కాని కదలని ప్రతి క్షణమే అసలైన శిక్షమోనని అనిపించింది. ఇలా చూసుకుంటే సినిమా కన్నా రచనే నచ్చుతుంది నాకు.

రచనైనా, సినిమా అయినా పూర్తిచేయగానే వెంటాడ్డం మొదలు పెడతాయి. అలా ఇలా కూడా కాదు, మన ప్రతి ఆలోచనలోనూ భాగమవుతాయి. అందులోని పాత్రలు మెదడుని ఆక్రమించుకుంటాయి. వాటిని వదిలించుకోవడం అంత తేలికైన పని కాదు.

జీవితం అంటే ఏమిటో ఖచ్చితంగా నాకు తెలీదు. పుట్టిన దగ్గర నుండి చనిపోయే వరకూ, ఒక మనిషి బ్రతికిన ప్రతీ క్షణపు చిట్టా జీవితమేమో. మన చేతిలో లేనివన్నీ, మన ప్రమేయం లేకుండా జరిగేవి, మన జీవితం మనకి అందిస్తుందని అనుకోవచ్చునేమో. దాని పట్ల మనకీ, మన పట్ల దానికీ బాధ్యతలూ గట్రా ఉంటాయో, ఉండవో?! ఇలా అంటే “జీవితాలని ప్రేమించటం / ద్వేషించటం అంటే?” అని ధీర్ఘాలు తీసేవారుంటారు కాని, బహుశా, జీవితాన్ని ప్రేమించనూ వచ్చు, కాళ్ళదన్నుకోనూ వచ్చునేమో. దాన్ని చిత్తుకాగితమూ అనుకోవచ్చు, లేదా, అత్యంత విలువైనదీ అనుకోవచ్చు. ఏదైనా ఆయా వ్యక్తిపై ఆధారపడి ఉంటుంది అనుకుంట. ఉదాహరణకి, గుల్జార్ రాసిన సినిమా పాటలో ఒకడు,

“క్యా కరే జిందగీ.. ఇస్కో హమ్ జో మిలే..
ఇస్కీ జాన్ ఖా గయే.. రాత్ దిన్ కె గిలే”

అని పాడుకుంటాడు.

అంటే ఇక్కడ వీడు, “హయ్యో.. పాపం, నా జీవితానికి నేను దొరకడం వల్ల ఇలా తగలడిపోయింది. ఎప్పుడూ దాన్ని వేపుకు తినడం సరిపోయింది నాకు” అన్న ఉద్దేశ్యంతో వాపోతున్నాడు.

ఒక వేళ మనిషి పుడుతూనే వాడి పక్కగా ఒక “జీవితం” కూడా పుట్టి (అంటే, అందరూ కవలలుగా పుట్టడమన్నమాట), అది వీడితో పాటు పెరిగి, అత్యంత సన్నిహితురాలై, వీడి కష్టనష్టాల్లో పాలుపంచుకుంటూ, మృత్యువు కబళించేంత వరకూ విడదీయలేని బంధం పెనవేసుకుపోయాక, జీవితాన్ని ఎవడో “కిడ్నాప్” చేస్తే, వీడెళ్ళి వీరోచితంగా వాడి జీవితాన్ని కాపాడుకుంటే, చెర నుండి విముక్తికాగానే జీవితం ఏం చేస్తుంది? ఊపిరాడనివ్వనంత బలంగా వాటేసుకొని ముద్దులు పెడుతుంది? లేక నేలపై మోకాళ్ళపై కూర్చొని ఆనందం తట్టుకోలేక ఏడ్చేస్తుంది? లేదూ భావోద్వేగాలు గొంతుకు అడ్డం పడుతున్నా పేజీలకు పేజీలు డైలాగులు అప్పజెప్పుతుందో? లేదా గుల్జార్ చేత ఇంకో పాట రాయించుకొని కూని రాగం తీస్తుందో? Your life celebrating you! What a feast it could be!

జీవితం పట్ల ఇంతటి ఆసక్తిని, అనురక్తిని ప్రేరేపించే కథలు అరుదు! నా ఫేవరెట్స్ లో ముందుండే రచన ఇది.