ఉల్లి పొరలు పొరలుగా

రాసిన వారు: చంద్రలత
************
ఒక రచనకు, ఆ రచయిత వ్యక్తిగత జీవితానికి, అనుభవాలకు మధ్య ఉన్న అవినాభవ సంబంధం గురించి , ఆయా తరాల పాఠకులం ఆసక్తిగా తరిచి చూస్తుంటాం. అనుకుంటాం గానీ, రచయిత ,ముఖ్యంగా ,కాల్పనిక సాహిత్య రచయిత, తన రచనకు వ్యక్తిగత అనుభవానికి మధ్య స్పష్టమైన సంబంధాన్ని తెలియ పరచగలరని భావించడం కష్టం.ఎందు చేత నంటే, ఒక రచనకు అనేక అనుభవాలు,ఆలోచనలు ,అనుభూతులు ,స్పందనలు ముడి పడి ఉంటాయి. ముఖ్యం గా, నవలల విషయం లో. భక్తిన్ (Mikhail Bakhtin, రష్యన్ తత్వవేత్త) అంటారు కదా, నవల రచయిత జ్ఞానం,అనుభవం,దార్శనికతల ముప్పేట అని. ఇక, రచయిత ప్రతిభాకౌశలం కాల్పనిక శక్తి ఆ రచనకు జీవమని వేరే చెప్పక్కర లేదు. అందు చేతనే అతి యదార్థవాదుల రచనలు కూడా .. అనుభవాల ప్రేరణలూ,ప్రతిస్పందనలూ, ప్రతీకలూ..కావచ్చు కానీ, అనుభవాలే కావు. మరో చిన్న మాట. ఏ రచనా “పాఠకుని” అనుభవం తో జ్ఞానంతో ముడి పడకుండా పూర్తి కాదు కదా?

అదలా ఉంచుదాం. ఒక రచయిత ఉన్నారు.
డాంజిగ్ అనే చిన్న సరిహద్దు పట్టణం లో పుట్టి, కొలోన్ మతవసతి గృహాలలో తలదాచుకొని , డసల్ డార్ఫ్ లో కళాకారుడిగా రూపు దిద్దు కొని, బెర్లిన్ చేరి, కళాకారుడిగా,రచయితగా, సామాజిక కార్యకర్తగా ,రాజకీయ పర్యావరణ రంగాలలో నిర్విరామ కృషి చేసారు. వారే, నోబుల్ పురస్కృత , గంటర్ గ్రాస్.
డాంజిగ్ కీ డసల్ డార్ఫ్ కీ నడుమ – సైన్యంలో పని చేసి,యుద్ధఖైదీ గా పట్టుబడి,విడుదలయి,గని కార్మికుడిగా జీవించి, సమాధి రాళ్ళు చెక్కే రోజువారీ కూలీ తో కొనసాగించి, సొమ్ము కూడబెట్టి కళావిద్యార్జన చేసాడు. అతను ప్రపంచం ముందు దోషిలా నిలబడిన అవిభక్త జర్మన్ దేశపు సగటు పౌరుడు.వివాదస్పద పోలండ్, జాత్యహంకార జర్మనీ, స్వతంత్ర డాంజిగ్ .. ల నడుమ పుట్టి పెరిగిన మాములు పిల్లవాడు.

మొదటి ప్రపంచయుద్ధం మిగిల్చిన మాంద్యాన్ని తట్టుకొని నిలబడే లోగా, తరుముకు వచ్చిన రెండో ప్రపంచ యుధ్ధం .. ఓటమి, హింస,అవి రెండూ మిగిల్చిన అపరాధ భావన, చెదిరిన మానవ సంబంధాలు,పునర్నిర్వచించబడిన మానవ విలువలూ…ఈ నేపధ్యం లో …ఆస్కార్ మాట్జెరాత్ (Oskar Matzerath) అనే మరుగుజ్జు కథ గా మొదలై మూడు నవలలు విస్తరించిన యుద్ధ శకలాల కథ..రచయిత సజీవ స్మృతి.. డాంజిగ్ త్రయం (Danzig Trilogy) గా సుప్రసిద్ధమైన –The Tin Drum (1957), The Cat and Mouse(1961) మరియు The Dog Years(1963)

ఆస్కార్ మూడవ పుట్టిన రోజున అమ్మ ఇచ్చిన బహుమతి ఆ తగరం డప్పు , Tin Drum. సరిగ్గా అదే రోజున ఆస్కార్ ఇక ఎదగ కూడదని నిర్ణయించు కొంటాడు.ఆ నాటి నుంచి డప్పు అతని జీవితంలో భాగమై పోవడమే కాక, అతనికే అది ప్రతీక అవుతుంది.కళకు యుద్ధనికి నడుమ జరిగిన ప్రత్యక్షఘర్షణ కు ప్రతీకగా ఈ నవలను విమర్షకులు భావిస్తారు. ప్రతీకాత్మక సాహిత్యం గా, మాజిక్ రియలిజం గా , ప్రయోగాత్మక శైలిగా..భాషలో భావనలో .. అటు జర్మన్ సాహిత్యం లోనూ , ఇటు ప్రపంచసాహిత్యంలోను సుస్థిర స్థానాన్ని సంపాదించుకొన్నది ఈపుస్తకం. ఈ నవలను చలన చిత్రంగా మలిచినప్పుడు ఆస్కార్ పురస్కృతమైనది.

ఈ విశేషాలన్నీ మీకూ తెలిసే ఉండవచ్చును. ఎటొచ్చీ, ఉమ్మడి అపరాధ భావన ను రేకిత్తించిన నవలా రచయితగా,జర్మన్ స్పృహను కలిగించిన కళాకారుడిగా. Gruppe 47 వ్యవస్థాపక సభ్యుడిగా సమకాలీన జర్మన్ సమాజాన్ని పునర్నిర్మించే క్రమంలో , కీలక పాత్ర పోషించిన సామాజిక విమర్శకుడిగా.. రాజకీయ రంగంలో ప్రధానపాత్ర పోషించిన సోషల్ డెమోక్రాట్ గా … ప్రభావశాలిగా…కీర్తించబడే , గ్రాస్ తన ఆత్మకథ , Peeling The Onion ప్రచురించాక ఒక్క సారిగా ,పెద్ద వివాదం లో పడి పోయారు.

ఆయన నాజీ సైన్యంలో కీలకవిభాగమైన SS నందు సభ్యుడు కావడమే ఇందుకు కారణం. ఎటొచ్చి అప్పుడు గ్రాస్ బడి పిల్లవాడు. బడిలో జరిగే డ్రిల్ లో భాగం మొదలయి , తమ సరిహద్దు పట్టణాన్ని శత్రువుల బారి నుంచి తప్పించుకొనే వీరోచితకార్యం లో బాధ్యతగా,ఉత్సాహంగా పాల్గొన్న బడి పిల్లవాడి ఆలోచనే కనబడుతుంది .ఉల్లిపొరలు విప్పి చూసినపుడు.

బాల ఖైదీగా మిత్రకూటమి కి పట్టు బడినపుడు .. వారు చూపించిన చిత్రాలు ఒక్కసారిగా యుద్దపు మరో ముఖాన్ని నిర్దయగా ముందు నిలిపినట్లు …ఒక సామూహిక జాత్యహంకార హత్యాకండలో పరోక్ష భాగమైనా… ఉన్నతాధికారుల కొసం తుపాకులు తలకెత్తి మోసిన సామాన్య గన్నర్ గా పట్టుపడిన బాలఖైదీగా…ఆ నమ్మశక్యం కాని నిజాన్ని.. జీర్ణించుకోనే క్రమంలోనే ఆస్కార్ ..రూపు దిద్దుకొన్నట్లు గ్రాస్ తెలియజేస్తారు.తన లోని అపరాధన భావన ఉమ్మడి అపరాధన భవనగా రేకిత్తంచడంలో ..రచయిత సఫలీ కృతుడయినట్లే విమర్శకులు భావిస్తున్నారు. వివాదాలు గ్రాస్ కు పరిపాటే.

ఆస్కార్ పొందిన ఆ చలన చిత్రం మితిమీరిన అశ్లీలతకు ప్రతీకగా కోర్టుకెక్కింది. ఆ క్రమంలో, అసంబద్దరచనల అశ్లీల రచయితగా గ్రాస్ పిలవబడ్డారు. ఆ అసంబద్దతా ఆ అశ్లీలత ..యుద్ధం మిగిల్చిన శకలాలేననీ.. తాను మరే ఇతర జర్మన్ కన్నీ అతీతుడు కాదనీ .. గ్రాస్ తెలియపరిచారు.కొన్ని చోట్ల ప్రదర్శన నిలిపివేసినా , ఆ చిత్ర ప్రదర్శన కొనసాగడం, ఆస్కార్ స్వీకరించడం – చరిత్ర. ఇప్పుటి వివాదం , మరింత తీవ్రమైనది.

ఇంతకీ, ఒక బడి పిల్లవాడి అనుభవం,ఒక బాధ్యతాయుతమైన రచయిత కలం లో జాలు వారిన నిజం … ఆ రెండు రచనలకు మధ్యన అయిదు దశాబ్దాల పరిధిలో… ఆ రచయిత నిర్వహించిన సామాజిక బాధ్యత ….. డాంజిగ్ కు ప్రపంచవేదిక కు నడుమ జీవించిన ఏడు దశాబ్దాల పైబడిన జీవితం…… ఆ రచయిత ను ఎలా అర్ధం చేసుకోవడం? వ్యక్తిగా, రచయితగా…ఎలా స్వీకరించడం?

అన్నట్లు రచయిత, తన జీవితానుభావాలనూ జ్ఞాపకాలనూ ..ఉల్లి పొరలు విప్పుతుంటే ..కంటిలో గిర్రున తిరిగే నీటి తో పోల్చుతారు. ప్రతి పొరా విప్పినప్పుడూ ఒక కన్నీటి అల. అంతే కాదు, తన జీవితాన్ని అన్ని శకలాలను తనలో దాచుకున్న అంబర్ రాయి( సముద్ర తీరాన అదాటున లభ్యమయ్యే పసుపు పచ్చని మణి) తో పోల్చుతారు.
కొడుకుగా ,అన్నగా తన కుటుంబం అనుభవాలను ఒక అపరిచితుడిగా తెలుసుకోవలసిన హృద్యమైన ఆ క్షణాలను, ఏ యుద్ధంలో తానూ పాల్గొన్నాడో ఆ యుద్దపు మరో పార్శ్వం ..అతని జీవితంగా ఎదురుగా నిలబడిన నిమిషాలను .. మనం జీర్ణించుకోవడం అంత సులభం కాదు…నిజం!!!