భట్టిప్రోలు కథలు

భట్తిప్రోలు కథలు, నామిని మూసలో చాలామంది రాసిన ఆత్మకథాత్మక హ్రస్వకథలు కావు.  శంకరమంచి సత్యం అమరావతి కథల్లా ఆ ప్రాంతపు మనుషుల, ఐతిహ్యాల కథలు. చాలా కొద్ది కథల్లో మాత్రమే రచయిత, రచయిత కుటుంబమూ పాత్రలుగా కనిపిస్తారు. చాలా పాత్రలు వివిధ కథల్లో మళ్ళా మళ్ళా ప్రధానపాత్రలుగానో, అప్రధాన పాత్రలుగానో కనిపిస్తూ ఉంటాయి.

ఇందాక నాకు భట్టిప్రోలు వివరాలు ఎక్కువగా తెలీదు అన్నాను కదా, ఐనా ఎందుకో ఈ కథల్లో పాత్రలు, చాలా సంఘటనలు నాకు తెలిసినట్లే అనిపించాయి. నాకు తెలిసిన, నేను విన్న, కన్న  పద్ధతులు, సంగతులు ఈ కథల్లో తరచు కనిపించాయి. ఈ కథల్లో కనిపించిన కొంత మంది మనుషుల్ని నేను ఎరుగుదును. అంటే ఆ పాత్రలనే కాదు, అచ్చం ఆ పాత్రలను పోలిన మనుషుల్ని. వర్ణించిన సంఘటనలూ నేనూ చూశాను. ఆ ఊళ్ళూ, ఆ కాలువలూ, లాకులూ, బుర్రిపాలెం రోడ్డూ, రత్నాటాకీసూ, హోటళ్ళూ, దొడ్లూ, ఎడ్లూ, కమతాలూ,  బాండు మేళాలూ, రాండోలు మోతలూ, వడ్లమిల్లులూ, మిఠాయి దుకాణాలూ, సినిమా హాళ్ళూ, శ్రీరామనవమి పందిళ్ళూ, రికార్డింగ్ డ్యాన్సులూ, బుర్రకథలూ, ఉద్యోగవిజయాల పద్యాలూ, కుర్రకారు వేసే పూలరంగడూ టైపు నాటకాలు (ఎం.ఏ. భాషా  గుర్తున్నాడా?), కోడిపందాలూ అన్నీ ఎంతోకొంత పరిచయమున్నవే.

ఐతే ఒక్కమాట మాత్రం నిర్మొహమోటంగా ఒప్పుకోవాలి. విజయరామరాజుగారికి తెలిసినంతగా నాకు ఈ మట్టీ, ఈ మనుషులూ తెలీదు. నా ఎరిక పైపైనే. విజయరామరాజుగారికో – ఈ మట్టీ, ఈ మనుషులు, వాళ్ళ కథలూ,  వాళ్ళ ఆవేశాలూ, ఉద్వేగాలూ ఆయనలో అణువణువునా కలసిపోయినట్లున్నాయి. అందుకనే ఆయన చెప్పిన ఏ కథైనా నిజంగా జరిగినట్లే అనిపిస్తుంది; నిజాయితీగా వేరే కల్పనలేమీ కలపకుండా చెప్పినట్లే ఉంటుంది. ఈ కథల్లో మనకు ఎచ్చులు కనిపించవు. మూడ్ కోసమో, రంగస్థలం సిద్ధం చేయటానికో అనవసరంగా వర్ణనలు చేసినట్లూ ఉండదు. ఎక్కడా కథ వండినట్లు అనిపించదు. నాటకీయతకోసమో, కథ చివర మెలికకోసమో అనవసరపు ఇబ్బందులు పడటం అరుదు.   రచయిత కథలో ఊరికే చొరబడడు.

ఈ సంపుటంలో మొత్తం 28 కథలున్నాయి. మూడు కథల్లో మాత్రమే రచయిత పాత్రగా ఉన్నాడు. అన్ని కథలూ గొప్పగా ఉన్నాయని చెప్పను కానీ, చాలాకథలు బాగున్నాయి; కొన్ని కథలు చాలా బాగున్నాయి. చాలా పాత్రలు, సంఘటనలు గుర్తుండిపోతాయి. పరమాన్నం కథ ఆత్మకథాత్మాకంగా చెప్పింది. కథ ఉత్కంఠతో సాగుతుంది. ఆఖరు వాక్యం గుండెను మెలిపెడ్తుంది.ఈ కథ ముందుభాగం పోలవరపు కోటేశ్వరరావుగారి కథనొకదాన్ని, లచ్చుమయ్య కథల్లోది అనుకుంటా, గుర్తుకు తెచ్చింది. చూరుకుట్టుబద్దలో బసవయ్య భార్య ఆర్.ఎం.ఉమామహేశ్వరరావు నోరుగల్ల ఆడదిని గుర్తు చేస్తుంది. అంతకంటే ముఖ్యంగా రచయిత ఇంటికప్పు వేయడాన్ని వర్ణించడం మతిపోగొడ్తుంది (కొన్నేళ్ళు పోయాక పాతరోజుల్లో ఇంటికి తాటాకు కప్పు ఎలా వేసేవారో తెలుసుకోవటానికి ఈ ఒక్క కథే ఆధారంగా మిగుల్తుందేమో). అసలు చూరుకుట్టుబద్దను గుర్తుచేసినందుకే రచయితకు ఒక వీరతాడు వేయచ్చు.

యానాదుల దిబ్బ ప్రత్యేకంగా చెప్పుకోవలసిన కథ. ఊరిబయట దిబ్బ మీద కాపురాలుండే యానాదుల పెద్ద పుల్లన్నను కళ్ళకు కట్టేట్టుగా వర్ణిస్తాడు రచయిత. “ఆజానుబాహుడు. చెయ్యెత్తితే ఆయన ఉంగరాల జుత్తు ఎవరికీ అందేది కాదు. తలపాగా చుట్టటానికి మామూలు కండువా చాలక, ఏకంగా అతని పెళ్ళాం రంగమ్మ ఏడుగజాల చీరని చుట్టుకునేవాడు. చొక్కా చుట్టుకోవడం ఎవరూ చూసింది లేదు. మొలకి గోచీలా చిన్న అంగోస్త్రం బిగించి కట్టేవాడు…తలపాగా చుట్టుకుని, బానాకర్ర వీపు వెనక పెట్టుకుని, దాన్ని రెండుచేతుల్లో వెనగ్గా పట్టుకుని ఊర్లోకి వస్తే ఇళ్ళలోని ఆడోళ్ళు కిటికీలు తీసి చూసేవాళ్ళు. కోమట్లు దుకాణాల్లోంచి పిలిచి పొగాకుకాడలిచ్చేవారు. ఎవ్వరితో ఎక్కువగా మాట్లాడేవాడు కాదు. ఏమన్నా కాదన్నా నవ్వి ఊరుకునేవాడు”. ఏమన్నా చెప్పాలంటే మాత్రం పాటగా పాడి ఆడుతా చెప్పటం అలవాటు. అట్లాంటి యానాదుల పుల్లన్నకు ఒకరోజు అనుకోని కష్టం వచ్చింది. పలకరించడానికి వచ్చిన చుట్టపాయన ప్రశ్నకు సమాధానంగా “ఏమేమి కాలిపోయె యానాదెంకటి సోమన్నా…” అంటూ యానాది పుల్లన్న పాడిన పాట పాఠకుల చెవుల్లో కంగునమోగి గుండెల్లో దూరి మెదడులో చుట్లు తిరిగి, అక్కడే తిష్ట వేస్తుంది. ఈ కథను రచయిత వ్రాసిన తీరు అద్భుతం.

భాపుగారి ముఖచిత్రంతో వచ్చిన పుస్తకం అందంగా ఉంది. లోపల బొమ్మలూ (చంద్ర, మోహన్, అన్వర్, పినిశెట్టి వేసినవి) బాగానే ఉన్నాయి. అచ్చుతప్పులు బహుతక్కువ. ఇంకొద్దిగా మార్జిన్లుంటే పుస్తకం ఇంకొంత బాగుండేది. సంవత్సరంలోపే రెండో ముద్రణకి వచ్చిన ఈ పుస్తకంలోపల స్పందనలంటూ 15 పేజీల సమీక్షలు, ఉత్తరాలు చేర్చకపోతేనే బాగుండేదని నాకనిపించింది.

డాక్టర్ నక్కా విజయరామరాజుగార్ని ప్రత్యక్షంగా ఎరగకపోయినా, మేమిద్దరమూ కాలేజ్‌లో కాంటెంపొరరీలమట అంటూ మనసులో కాలరెగరేసుకుంటూ,  ఆయన తనలోని తాజాదనాన్ని, మనిషితనాన్ని కాపాడుకొంటూ, కేశవరెడ్డి గారు ఈ భట్టిప్రోలు కథల్లో ఉన్నాయని చెప్పిన స్థానికత, సాధికారత, విశ్వసనీయతల్ని  కోల్పోకుండా మరిన్ని మంచి కథల్ని మనకు అందిస్తారని ఆశిస్తాను.

**********

భట్టిప్రోలు కథలు

డాక్టర్ నక్కా విజయరామరాజు
(నవ్యపత్రికలో ధారావాహిక జనవరి-జులై 1998)
2010, 2011

Nandini Publications
Nandini Scanning Center
Mahalakshmi Colony, Armoor
Nijamabad Dt, AP  503 224
Phone: 94407 47768
294 pages, 150 Rs/5$