మైదానంలో తెల్ల బట్టల పులి కథ– పటౌడీ నవాబు Tiger’s Tale

ఇప్పుడు నేను పరిచయం చేస్తున్న పుస్తకాన్ని ఆఖరుసారి నేను చూసి కనీసం 33 సంవత్సరాలు అయ్యుంటుంది. ఐనా ఇన్నేళ్ళ తర్వాత ఆ పుస్తకం గురించి చెప్పాలని అనిపించింది. ఈ పరిచయం నేను ఇంతకు ముందు చేసిన పరిచయాలకన్నా భిన్నమైనది. ఇది కేవలం పుస్తకపరిచయమే కాదు; ఒకప్పుడు నేను, నా మిత్రులు చాలా అభిమానించిన ఒక క్రీడాకారుడి మరణానంతర స్మరణ కూడా. ఈ సొంతగోల ఇక్కడ మాకెందుకూ అనుకొనే వారందరికీ ముందుగానే నా క్షమాపణలు.

ఈ పుస్తకం ఇప్పుడు హఠాత్తుగా గుర్తుకు వచ్చింది కాదు. క్రికెట్ వార్తలు చదువుతున్నప్పుడో, షర్మిలాటాగూర్, సయిఫ్అలీఖాన్, సోహాఅలీఖాన్‌ల సినిమాలూ, ఫొటోలూ చూస్తున్నప్పుడో, గ్వాలియర్ సూటింగ్ ప్రకటనలు చూసినప్పుడో, వికలాంగుల గురించి విన్నప్పుడో, వారి విజయాలను గురించి చదువుతున్నప్పుడో ఈ పుస్తకం గుర్తుకు వస్తూనే ఉంటుంది.

ఈ పుస్తకం నేను కొనుక్కున్న, చదివిన మొదటి క్రీడా జీవిత కథ (sports biography). నాకు క్రికెట్ ఆట పరిచయమైన రోజుల్లో (1969లో లయోలా కాలేజీలో పీయూసీ చదువుతున్నప్పుడు) ఆంధ్రదేశంలో టెలివిజన్ లేదు; మిగతా దేశంలో టెలివిజన్‌లు ఉన్న చోట కూడా క్రికెట్ ప్రత్యక్ష ప్రసారాలు లేవు. ఆకాశవాణిలో (విదేశాల్లో ఐతే వారి రేడియోకేంద్రాలు వేళగానివేళ షార్ట్‌వేవ్ రేడియోలో సిగ్నళ్ళు వెతుక్కుంటూ) వినే ప్రత్యక్ష ప్రసారాలు, మరునాడు ఇంగ్లీషు దినపత్రికలలో రిపోర్టులతోనే క్రికెట్ వార్తలు తెలిసేవి. ఐనా అభిమానుల హృదయాల్లో మాత్రం క్రికెట్ ఆటగాళ్ళకు సినిమాహీరోలతో సమానంగా (ఒకోసారి అంతకు మించిన) స్థానం ఉండేది.

అప్పట్లో ఆంధ్రాలో ఇద్దరు క్రికెట్ ఆటగాళ్ళంటే చాలా మోజు ఉండేది. ఒకరు హైదరాబాదు రంజీ ట్రోఫీ జట్టు నాయకుడు ఎం.ఎల్. జయసింహ; రెండవ వారు: భారత క్రికెట్ జట్టు నాయకుడు నవాబ్ ఆఫ్ పటౌడీ జూనియర్ (అప్పటికింకా రాజభరణాలు రద్దుకాలేదు; అతన్ని పటౌడీ, పటౌడీ నవాబ్ అనే వ్యవహరించేవారు). 1969లో న్యూజీలాండ్, ఆస్ట్రేలియాలతో ఇండియాలో జరిగిన టెస్టు పరంపరలో క్రొత్త బాట్స్‌మెన్, ఆల్‌రౌండర్లకు స్థానం కల్పించి పరీక్షిస్తున్న రోజులు. జయసింహకి అప్పటికే టెస్టుల్లో స్థానం పోయింది. కానీ, కెప్టెన్ పటౌడీ మీద అభిమానం, ఆశలు.

అప్పటికే నవాబ్ ఆఫ్ పటౌడీని చాలా గ్లేమర్ ఉన్న సినిమా హీరోయిన్ షర్మిలా టాగూర్ ప్రేమించి పెళ్ళి చేసుకుంది. కుడి కంటి మీదకు ఒక కోణంలో స్టైలుగా వాలిన క్రికెట్ టొపీ, పొడుగు జుట్టు, కొనదేరిన ముక్కు, విలక్షణమైన ముఖం, ఆ ముఖంలో ఒక విధమైన నిర్లక్ష్యంతో పటౌడీ చాలా విభిన్నంగా ఉండేవాడు. అతని ఆటతీరును రేడియోలోనూ, పేపర్లలోనూ వ్యాఖ్యాతలు తెగ ముచ్చటపడిపోతూ అభివర్ణించేవారు. బాటింగ్‌లోనూ, ఫీల్డింగ్‌లోనూ చాలా దూకుడుగానూ, ఆకర్షణీయంగానూ అతని ఆట ఉంటుందని కథలుగా చెప్పేవారు. మాకందరికీ అతను పెద్ద హీరో. 69 సిరీస్‌కు ముందు ఇల్లస్ట్రేటెడ్ వీక్లీ ఆఫ్ ఇండియా ముఖచిత్రంగా వచ్చిన పటౌడీ నవాబు హుక్ చేస్తున్న ఫొటో చాలాకాలం నా హాస్టల్ గదిగోడమీద అంటించి ఉండేది. 1971లో సెలక్షన్ కమిటీ చైర్మన్ విజయ్ మర్చంట్ తన కేస్టింగ్‌వోట్ తో పటౌడీని కెప్టన్సీనుంచి తప్పించినప్పుడు అతనికీ, హైదరాబాదుకీ, ఆంధ్రప్రదేశ్‌కీ, దక్షిణ భారతదేశానికీ చాలా అన్యాయం జరిగినట్లు బాధ పడిపోయాం మేమంతా. కెప్టెన్సీ పోవటానికి కొన్ని నెలల ముందే, ఇందిరాగాంధీ సంస్కరణల పుణ్యమా అని, నవాబుగిరీ కూడా పోయింది; అప్పటినుండీ తన పేరు మన్సూర్ అలీ ఖాన్ పటౌడీ అని మార్చుకొన్నాడు.

టైగర్ అన్న బిరుదునామం పటౌడీ క్రికెట్‌లో సంపాదించుకుంది కాదు. పాకులాడే వయసులో నాలుగుకాళ్ళమీద పెద్దపులిలా అటూ ఇటూ పాకేస్తూ చెలరేగిన రోజులనుంచీ ఉన్న ముద్దు పేరు. బాటింగ్‌లోనూ, ఫీల్డింగ్‌లోనూ అతను చూపించే లాఘవానికీ, దూకుడుకీ సరిపోయిందని అభిమానులు, వ్యాఖ్యాతలు ఆ పిలుపునే కొనసాగించారు.

పటౌడీ మీద అభిమానం, ప్రేమ, సానుభూతి మిక్కుటంగా ఉన్న దశలో నాకు Tiger’s Tale పుస్తకం దొరికింది. రైలు ప్రయాణంలో తెనాలి స్టేషన్లో హిగ్గిన్‌బాదమ్స్ పుస్తకాల బడ్డీలో. పేపర్‌బాక్ పుస్తకం. మూడు రూపాయలు అని గుర్తు. అప్పటికింకా ఇంగ్లీషు పేపర్‌బాక్ పుస్తకాలు కొని చదవటం అలవాటు లేదు. టైగర్స్ టేల్ నేను కొనుక్కున్న మొదటి ఇంగ్లీషు పేపర్‌బాక్; మొదటి స్పోర్ట్స్ బయాగ్రఫీ. చాలాకాలం నా చేతిలోనూ, నామిత్రుల చేతుల్లోనూ తెగ నలిగిన పుస్తకం.

మన్సూర్ అలీఖాన్ తండ్రి ఇఫ్తిఖర్ అలీఖాన్ ఢిల్లీకి దగ్గరగా హర్యానాలో ఉన్న పటౌడీ సంస్థానపు నవాబు. మంచి క్రికెట్ ఆటగాడు. ఇంగ్లాండుకీ, భారతదేశానికీ కూడా టెస్టుపోటీల్లో ఆడాడు. తన తొలి టెస్టుపోటీలో సెంచరీ సాధించిన కొద్దిమందిలో ఒకడు. అప్పట్లో ఆయనను నవాబ్ ఆఫ్ పటౌడీగా వ్యవహరించేవారు. కొడుకు కూడా క్రికెట్ ఆడటం మొదలుబెట్టాక ఆయన పేరుకు సీనియర్ అని తగిలించి, చిన్నాయన్ని జూనియర్‌గా వ్యవహరించటం మొదలుబెట్టారు. మన్సూర్ అలీ ఖాన్ తల్లి సజిదా సుల్తాన్ భోపాల్ సంస్థానానికి రాణి (భోపాల్ సంస్థానం పటౌడీ కన్నా పెద్దది, ప్రముఖమైనది). ఒక్కడే కొడుకుగా ఈ రెండు సంస్థానాలకూ వారసుడు మన్సూర్ అలీ ఖాన్. ఐతే హర్యానాకో, మధ్యప్రదేశ్‌కో ఆడకుండా దేశీయ క్రికెట్‌లో పటౌడీ హైదరాబాద్ జట్టుకు ఆడేవాడు. అతని సోదరి కుటుంబం హైదరాబాదులో ఉండేది. జయసింహ లాంటి మేటి క్రీడాకారులతో నిందిన హైదరాబాద్ టీము అప్పటి ఛాంపియన్ బొంబాయితో పోటీ పడగల స్థాయిలో ఉండటం కూడా కారణం కావచ్చు.

మన్సూరాలీఖాన్ చిన్నతనంలోనే తండ్రి చనిపోయాడు. తండ్రికి మల్లేనే కొడుకు కూడా ఇంగ్లీషు పాఠశాలల క్రికెట్‌లోనూ, తర్వత ఆక్స్‌ఫర్డ్ యూనివర్సిటీ, ససెక్స్ టీముల్లోనూ మంచి ఆటగాడిగా పేరు తెచ్చుకొంటూ, లీగ్ బాటింగ్ యావరేజెస్ లీడ్ చేస్తున్న రోజుల్లో,  ఒకరోజు క్రికెట్‌మేచ్ తర్వాత స్నేహితులతో రెస్టారెంటుకు వెళ్ళి కారులో తిరిగివస్తున్నాడు. బస చేస్తున్న హోటల్ ఒక ఫర్లాంగు దూరంలో ఉందనగా, ఆమాత్రం దూరం నడుద్దాములే అని ముందు సీట్లో కూర్చున్న మిత్రులు కారు దిగిపోయారు. నడవడానికి బద్ధకించిన పటౌడీ వెనుక సీట్లోంచి ముందుకు మారాడు.

కొన్ని క్షణాల తర్వాత వారిదారిలోకి అకస్మాత్తుగా వచ్చిన ఒక పెద్దకారుతో వారి కారు ఢీకొంది. పటౌడీ కుడిభుజానికీ, చేతికీ దెబ్బలు తగిలాయి. హాస్పిటల్‌కి వెళ్ళాక కారు పగిలిన కారు అద్దంనుంచి ఒక చిన్న గాజు ముక్క కంట్లోకి దూసుకు వెళ్ళిందని తెలిసింది. అత్యవసరంగా ఆపరేషన్ చేయవలసి వచ్చింది. కంటి అద్దం కరిగిపోయింది; కంటి గుడ్డును కుట్టేయాల్సి వచ్చింది. ఆ కంటిలో చూపు కొద్దిగానే మిగిలింది. అప్పుడు అతని వయస్సు ఇరవై ఏళ్ళు.

ఒంటికంటితో మాత్రమే చూడగలగటం వల్ల అతని దృక్కోణంలో డెప్త్ పర్సెప్షన్ లేదు. గ్లాసులో నీళ్లు ఒంపుదామనుకుంటే నేల మీద పడుతున్న పరిస్థితి. కంటిచూపు అంతగా దెబ్బతిన్నా క్రికెట్ ఆట మానేయాలి అని అతను ఎప్పుడూ భావించలేదు. పూర్తిగా నెల తిరక్కుండానే, నెట్స్‌లో ప్రాక్టీసుకు వెళ్ళాడు. అలాగే ప్రాక్టీసు చేస్తూ, స్టాన్సు మార్చుకుని, టెక్నిక్‌కి సర్దుబాట్లు చేసుకోవటం మొదలు బెట్టాడు. యూనివర్సిటీ చదువుకు సెలవు పెట్టి ఇండియా వచ్చేశాడు.

వచ్చిన కొన్నిరోజులకే భారతదేశంలో పర్యటిస్తున్న ఇంగ్లాండ్ క్రికెట్ జట్టు ప్రాక్టీసు పోటీల్లో ప్రెసిడెంట్స్ XI జట్టుకు నాయకత్వం వహించటానికి ఈ కుర్రవాణ్ణి ఎన్నుకున్నారు అతని కంటి విషయం తెలీని సెలెక్టర్లు. కుడికంట్లో కాంటాక్ట్ లెన్స్ పెట్తుకొని బాటింగ్ చేయబోతే రెండేసి బంతులు కనిపించాయి. లెన్సు తీసేసి, ఒక కన్ను మూసుకుని బాటింగ్ చేస్తూ, 70 పరుగులతో అగ్రస్థానంలో నిలచాడు. దాంతో టెస్టు మేచ్ ఆడటానికి సెలెక్ట్ అయ్యాడు.

కారు ప్రమాదంలో ఒక కంటి చూపు దాదాపుగా పోయి, భుజం దెబ్బతిన్న మొహమ్మద్ మన్సూరాలీఖాన్ ఆఫ్ పటౌడీ ఉరఫ్ నవాబ్ ఆఫ్ పటౌడీ జూనియర్, ప్రమాదం జరిగిన ఆరునెలల పన్నెండు రోజులకు భారత జట్టు సభ్యుడిగా మైదానంలో అడుగు పెట్టాడు. ఆడిన రెండవ టెస్టులో 64,32 పరుగులు, మూడో టెస్టులో సెంచరీ సాధించి జట్టులో తన స్థానాన్ని సుస్థిరం చేసుకొన్నాడు. (కాలక్రమేణా అతను కనిపెట్టిన కిటుకు ఏమిటంటే, కుడికన్ను క్రికెట్ కాప్‌తో కప్పేసి ఎడమకంటితో బాల్‌ను చూస్తూ ఆడచ్చని; స్టైలుగా పెట్టుకునే కేప్ వెనుక కథ అదీ).

మరు సంవత్సరం వెస్ట్ ఇండీస్ పర్యటించబోతున్న భారత జట్టుకు ఈ యువకుణ్ణి ఉపనాయకుడిగా నియమించారు. బార్బడాస్‌తో ఆడుతున్న మేచ్‌లో ఛార్లీ గ్రిఫిత్ విసిరిన బంతితో జట్టు కెప్టెన్ నారీ కంట్రాక్టర్‌ తలకు తీవ్ర గాయమై, శస్త్రచికిత్స చేయవలసి వచ్చింది. దాంతో 21 ఏళ్ళ వయసులో, టెస్టు చరిత్రలో అతి చిన్న వయస్కుడైన కెప్టెన్‌గా భారత జట్టు బాధ్యత అతని భుజాలపై అకస్మాత్తుగా పడింది. ఆ బాధ్యతను అతను పదేళ్ళపాటు మోశాడు. వయసులో చిన్నవాడు. ఒక కన్ను సరిగా లేని వాడు. మిగతా ఆటగాళ్ళకంటే విభిన్నమైన ఆర్థిక సాంఘిక స్థాయిలో, వారికి పరిచయం లేని సంస్కృతిలో పరాయిదేశంలో పెరిగినవాడు. మిగతావారందరినీ ఒక త్రాటిపై నడిపించి విజయపథాన పోవడమంటే మాటలా?

దీనికితోడు, ఆ రోజుల్లో భారతదేశానికి ఏ రకమైన పేస్ బౌలర్లూ లేరు. ఫీల్డింగ్ గురించి, శారీరక దృఢత్వం గురించి ఆటగాళ్ళకు పెద్ద పట్టింపులు ఉండేవి కావు. గెలిచే అలవాటు లేదు. గెలుద్దామన్న పట్టుదల, గెలవగలమన్న ధైర్యం తక్కువపాళ్ళలోనే ఉండేయి. దీనికితోడు ప్రాంతీయ స్పర్థలు, అనుమానాలు. ఈ పరిస్థితుల్లో పటౌడీ ఈ జట్టుని విజయం దిశగా నడిపించడం మొదలుబెట్టాడు. బ్యాటింగ్‌లోనూ, ఫీల్డింగ్‌లోనూ జట్టుకు స్ఫూర్తిగా నిలచాడు. క్రికెట్ ప్రపంచంలో మేటి ఫీల్డర్లలో ఒకడుగా పేరు గాంచాడు (యాక్సిడెంట్ తర్వాత బంతి విసిరేప్పుడు భుజం నొప్పి తగ్గి మామూలు స్థాయికి చేరుకోవటానికి ఐదేళ్ళు పట్టిందట. ఐనా..). White Tiger Prowling in the Covers అని వ్యాఖ్యాతలు కీర్తించేవారు. క్రికెట్ పెవిలియన్‌లో భారతదేశం అన్న భావనే ఉండాలికానీ ప్రాంతీయభావనలుండకూడదని గట్టిగా ఉద్బోధించేవాడు. ఎలాంటి పరిస్థితిలోనూ అపజయాన్ని అంగీకరించకుండా పోరాడటం జట్టుకు నేర్పాడు.

పేస్ బౌలర్లు లేకపోతేనేం, తన స్పిన్ బౌలర్లతోనే విజయానికి వ్యూహం పన్నడం మొదలుబెట్టాడు. బాపు నద్కర్ణి, ప్రసన్న, బేడి, చంద్రశేఖర్‌లకు ధైర్యమిచ్చి ప్రోత్సహించాడు. పటౌడీ సారధ్యంలోనే భారతజట్టు విదేశాల్లో తొలిసారిగా టెస్టుమేచ్‌లో  విజయాన్ని, టెస్ట్ సిరీస్‌లో విజయాన్ని (1967, న్యూజిలాండ్) సాధించింది. భారత జట్టుకు కొత్త గౌరవాన్ని తీసుకు వచ్చాడు పటౌడీ.

1968లో భారత జట్టు ఇంగ్లాండు పర్యటనతో ఈ పుస్తకం ముగుస్తుంది. 1970లో కెప్టెన్సీ కోల్పోయిన మన్సూరాలీఖాన్ పటౌడీ వెస్ట్ ఇండీస్, ఇంగ్లాండు పర్యటనలకు వెళ్ళకుండా, 1971 పార్లమెంటు ఎన్నికలలో ఇందిరా కాంగ్రెస్‌కు వ్యతిరేకంగా గుర్గావ్ నియోజకవర్గంలో పోటీ చేసి ఓడిపోయాడు. 1972లో స్వంత గడ్డ మీద ఇంగ్లండులో జరిగిన పోటీలలో జట్టులో స్థానాన్ని మళ్ళీ సంపాదించుకుని తన బాటింగ్ ప్రతిభ చూపాడు. మళ్ళీ 1975లో వెస్ట్ఇండీస్ జట్టు భారత పర్యటనలో కెఫ్టెన్‌గా ఎన్నికయ్యాడు. 3-2 తేడాతో వెస్ట్ ఇండీస్ జట్టు ఆ సిరీస్‌ను గెల్చుకొంది. ఆ సిరీస్ తరువాత మన్సూరాలీఖాన్ పటౌడీ టెస్ట్ క్రికెట్‌నుంచి విరమిస్తున్నట్టు ప్రకటించాడు. ఆడిన 46 టెస్టుపోటీలలో అతను 40 టెస్టులకి కెప్టెన్సీ వహించాడు.

క్రికెట్‌నుంచి రిటైర్ ఐనా గ్లామరస్ స్టార్ ఇమేజ్ తగ్గలేదు. షర్మిలాటాగూరుతొనూ, సయిఫ్ఆలీ ఖాన్‌తోనూ చాలా ప్రకటనల్లో కనిపించేవాడు. క్రికెట్ మాత్రమే కాక, హాకీ, స్క్వాష్ బాగా అడుతాడని, తబలా వాయించటంలో మంచి ప్రావీణ్యం ఉందని, గొప్ప సెన్స్ ఆఫ్ హ్యూమర్ ఉందని, ప్రాక్టికల్ జోక్స్ వేయటంలో దిట్ట అని వినికిడి.

పటౌడీకి మంచి చదువరిగా పేరుంది; స్పోర్ట్స్‌వరల్డ్ పత్రిక సంపాదకుడిగా తన సంపాదకీయాలు తనే రాసేవాడు అని చెపుతారు. ఐనా, ఈ పుస్తకం పటౌడీ ఆత్మకథగా చెప్పబడినా, దాదాపు అన్ని స్పోర్ట్స్ బయోగ్రఫీల్లానే దీనికి కూడా ఒక భూత రచయిత ఉన్నాడు. ఈ పుస్తకాన్ని రాసింది కెన్నెత్ వీలర్ (Kenneth Wheeler). వీలర్ నాలుగే ఇంటర్వ్యూలు చేసి ఈ పుస్తకం రాశాడని ఈ మధ్య ఎక్కడో చదివి ఆశ్చర్యపోయాను. అన్ని స్పోర్ట్స్ బయాగ్రఫీలలానే దీన్లోనూ చాలా తెర వెనుక కథలు, మిగతా ఆటగాళ్ళ గురించి ఆసక్తిభరితమైన కథనాలూ ఉన్నాయి. కొన్ని క్రికెట్ మేచ్‌లు – ముఖ్యంగా 1967 ఇంగ్లాండు పర్యటన, 1968 ఆస్ట్రేలియా, న్యూజీలాండ్‌ల పర్యటనలోవి – చాలా విపులంగా వర్ణించబడ్డాయి (పుస్తకంలో వ్యక్తిగత విషయాలు చాలా తక్కువగా ఉన్నాయి). చాలా ఫొటోలు కూడా ఉన్నాయి. క్రికెట్ ఆటంటే అమితమైన పిచ్చి ఉన్న టీనేజ్ కుర్రవాళ్ళకి అంతకన్నా ఏం కావాలి? ఆ రోజుల్లో ఈ పుస్తకాన్ని నేను, నా మిత్రులు ఎన్నిసార్లు చదివామో?

అన్ని స్పోర్ట్స్ బయాగ్రఫీల్లానే దీన్లోనూ ముఖ్యపాత్ర సాధించిన ఘనతల వివరాలే ఎక్కువ ఉంటాయి. చర్చించిన విషయాల పట్ల సమతూకమూ లేదు. ఐతే ఇతరులను విమర్శించటం, బురద చల్లటం లేదు. అలమరాలో ఉన్న కంకాళాలను బైటకి తీయటం, లో మురికిని బహిరంగంగా ప్రదర్శించటమూ లేదు. కొత్త ప్రపంచాన్ని విప్పారిన కళ్ళతో క్రికెట్ చూస్తున్న అమాయకపు వయస్సులో అభిమానాన్ని పెంచటమే ఈ పుస్తకం చేసింది.

73లోనో, 74లోనో, హైదరాబాద్ – ఆంధ్రల మధ్య రంజీ ట్రాఫీ మేచ్ గుంటూర్లో జరిగినప్పుడు పటౌడీని చూశాను. ఫొటోల్లో చూసి ఊహించుకున్నదానికన్నా కొద్దిగా పొట్టిగా అనిపించాడు. అతని ఫీల్డింగు గుర్తుందికానీ, బాటింగ్ గుర్తు లేదు; ఎక్కువ స్కోరు చేయలేదనుకుంటాను. అప్పటి ఆనవాయితీ ప్రకారం ఆంధ్ర జట్టు చిత్తుగా ఓడిపోయింది.

పుస్తకంలో కొన్ని వివరాలు స్పష్టంగానూ, కొన్ని అస్పష్టంగానూ గుర్తు ఉన్నాయి. ఎప్పుడూ గుర్తొచ్చేవి మాత్రం పుస్తకం ముగింపు వాక్యాలు.

“In the country of the blind, it had been said, the one-eyed man is king. But in the keen-eyed world of cricket a fellow with just one good eye-and-a-bit has to settle for something less than the perfection he once sought. Lucky me, despite this, to have been able to play the game all over the world in the company of the giants”.

అందుకే, విపరీత పరిస్థితులకు తలవంచక పోరాడిన ఈ క్రికెట్ బెబ్బులి అభిమానుల గుండెల్లో చిరస్థాయిగా నిలచిపోయింది.
(ఈ వ్యాసంతో ఉన్న quotation, ఫొటోలు ఇంటర్నెట్ నుంచి తీసుకొన్నవి).

**********

Tiger’s Tale
The story of the Nawab of Pataudi
Mansoor Ali Khan Pataudi
(as told to Kenneth Wheeler)
1969
Hind Pocket Books
129 pages; Rs. 3 (?)