అభినయ దర్పణము-5

(“అభినయ దర్పణము” గ్రంథానికి సంబంధించి వస్తున్న వ్యాసాల్లో ఐదవది ఇది. ఈ శీర్షికలో వస్తున్న వ్యాసాలన్నీ ఇక్కడ చదవవచ్చు)

భూమ్యుద్భవ లక్షణము

సరవిగా నంబరశబ్దంబువలనను
వాయువు పుట్టెను వరుసగాను
సరగ నవ్వాయుసంస్పర్శంబువలనను
బొలు పొందఁ దేజంబు గలిగె నంతఁ
గూర్మిఁ దేజసత్త్వగుణమువలనఁ జాల
నొప్పుగఁ నటు ధాత్రి యుద్భవించెఁ

బంచృశత్కోటియోజనపరిమిత మది
పరఁగ బంగారువర్ణమై పరిఢవిల్లు
సరసగుణహార ! శ్రీరంగపురవిహార !
రాక్షస విరామ ! కస్తురిరంగధామ ! 36
(ఇక్కడి సీస పద్యంలో 6 చరణాలే ఉన్నవి, 8 చరణాలకు బదులుగా)

భూమి లక్షణము

చెలఁగ సుభద్రయు భద్రక
తుల లేనటువంటి పూర్ణధూమ్ర యనంగా
నిల మఱి నాలుగునిధములు
గలిగియు శోభిల్లుచుండుఁ గస్తురిరంగా ! 37

సుభద్రాభూమి లక్షణము

నయ మొప్ప ధాత్రియు నాల్గుకోణంబు లై
వైపుగా బంగారు వర్ణ మమరి
ప్రియ మొందఁగ లకారబీజసంయుక్త మై
పరమేష్ఠి దేవతై పరఁగుచుండు
సరవిని మఱి చరాచరములు ధరియించి
తగ సమస్తమున కాధార మగుచు
సలలితంబుగఁ బంచశత్కోటియోజన
విస్తీర్ణముం గల్గి వేడ్క మీఱ

గరిమ నాధారశక్తి గాఁ గమఠ మమరి
యష్టదిగ్దంతులను బైని నలరఁగాను
బరఁగ శేషునిపైని సుభద్ర మెఱసె
రాక్షస విరామ ! కస్తురిరంగధామ ! 38

భద్రకాభూమి లక్షణము

సరగ మఱి విష్ణుశక్తిచే శంఖవర్ణ
మొదవి నవరత్నమయముగా ముదము మీఱి
భద్రక యనెడియాధాత్రి పరఁగుచుండు
రాక్షస విరామ ! కస్తురిరంగధామ ! 39

పూర్ణాభూమి లక్షణము

వెలసి శంకరుశక్తిచే నలరి మిగుల
రక్తవర్ణంబునున్ బహురత్నములను
గలిగి శోభిల్లి పూర్ణయుం జెలువు మీఱు
రాక్షస విరామ ! కస్తురిరంగధామ ! 40

ధూమ్రభూమి లక్షణము

పరఁగఁ ద్రిమూర్తిశక్తియును బచ్చనివర్ణముఁ గల్గి ధాత్రియున్
గరిమను నారికేళక్రముకంబులు వృక్షము లెల్లఁ బర్వఁగా
నిరవుగ భూసురోత్తములు నెల్లెడలన్ వసియింప మిక్కిలిం
బరఁగును ధూమ్ర యీవగను బాగుగఁ గస్తురిరంగనాయకా ! 41

(సశేషం)

You Might Also Like

Leave a Reply